قهوه بر اساس نژاد آن به ۵ نوع عربیکا ، روبوستا ، لیبریکا ،اکسلسا و کوپی لواک تقسیم میشود.
این تقسیم بندی فقط در اسم گذاری نیست مثلا وقتی پرتقال شهسوار و شیراز و مصری و… در ضخامت پوست ، آبدار بودن ، میزان ترشی و شیرینی و رایحه با یکدیگر متفاوتند ، قهوه هم از این قاعده ی خانواده ی میوه ها مستثنا نیست در نتیجه این قهوه های در طعم ، عطر ، غلظت ، فوم و میزان و شرایط کشت نیز متفاوت هستند.
عربیکا
قهوه ی نژاد عربیکا پر طرفدار ترین نوع قهوه در جهان است و بر اساس جمع بندی آمار بین ۶۵ تا ۷۵ درصد قهوه ی تولیدی جهان را به خود اختصاص میدهند. درختان این نژاد از قهوه در ارتفاع ۴ تا ۶ هزار متری از سطح دریا رشد میکنند و نسبت به آفات و سرما حساسیت زیادی دارند. میوه ی این درختان صرف نظر از اینکه در کدام اقلیم و کشور رشد کنند به طور کلی به خوش عطر و بویی و طعم و مزه ی مخصوص میوه ای و اسیدیته ی نسبتا بالایشان نسبت به دیگر نژاد های قهوه شناخته میشوند. اما این را نیز نباید از نظر انداخت که همین نژاد از قهوه در کشور های مختلف با شرایط آب و خاک متفاوت دارای خصوصیات منحصر به فرد خود آن منطقه می شود و مزه و عطر منحصر به آن منطقه را پیدا می کند و اتفاقا هیجان انگیز ترین بخش از تجربه ی قهوه نوشان مربوط به چشیدن و تشخیص و لذت بردن از این مزه های اشتها بر انگیز است.
مثلا طعم مرکبات در عربیکای بعضی مناطق بسیار متفاوت از مزه ی شکلاتی مانند نقاط دیگر است و طعم کَره ای و خاص بعضی انواع عربیکا در هیچ کجای دیگر قابل یافت نیست.
روبستا
این نژاد از قهوه دارای درختان مقاوم تری نسبت به سرما و آفات هستند و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا رشد میکنند و سهم کمتری از توجه بازار تا حدود ۳۳ تا ۲۳ درصد را به خود اختصاص میدهند و همین امر باعث کمتر بودن قیمت این دانه ها در مقایسه با عربیکا شده است، چرا که تلخی بالای این دانه ها مطلوب همگان نیست ولی خصوصیات ویژه ی آنها مثل غلظت بالا ، کریما و فوم زیاد و از همه مهمتر ، کافئین بیش از ۲ برابری نسبت به دانه های عربیکا جای این نژاد از قهوه را حذف ناشدنی کرده. بسیاری از مردم جهان ترجیح میدهند که در فنجان خود سهم ۳۰ تا نهایت ۵۰ درصدی ای به این دانه ها بدهند تا نوشیدنیشان از کافئین و غلظت بالایی برخوردار شود.
اما بخش دیگری از مردم ترجیح میدهند با دانه های خوش طعم و کم کافئین عربیکا مذاق خود را نوازش دهند.
لیبریکا
این قهوه نوع کمیابیست که تنها ۲ درصد از بازار جهانی را به خود اختصاص میدهد و علت این کمیابی نیز محبوب نبودن آن نیست بلکه از بین رفتن تقریبی این نژاد به خاطر بیماری زنگار قهوه در جهان است و به همین دلیل نوع موجود در بازار با قیمت بسیار بالا خرید و فروش میشود. خواستگاه اصلی لیبریکا قسمت های غربی و مرکزی قاره آفریقا ،لیبریا تا اوگاندا و آنگولا بوده است و بعدها به مناطقی مثل برزیل ، هند ، آمریکای مرکزی و ونزوئلا راه یافته است و هم اکنون گونه هایی از آن در منطقه ی جاوه یافت میشود و تقریبا از آفریقا ریشه کن شده است.
نام لیبریکا از خاستگاه آن یعنی لیبریا اتخاذ شده است.
لیبریکا زیرگونه‌های متعددی دارد مانند دِوِوری (Dewevrei) و دایبوسکی (Dybowskii)
این نژاد از قهوه رطوبت بالاتر و سرمای پایین تری نسبت به دو نژاد دیگر تحمل میکند و برخی زیر گونه های آن خشکسالی های پیاپی را نیز تاب می آورد.
از خصوصیات این نژاد میتوان به بزرگ تر بودن میوه و برگ ، و ارتفاع درختانش تا ۲۰ متر و مزه ی دودی و شکلات تلخ مانند این قهوه اشاره کرد و به خاطر این تلخی زیاد و در عین حال عطر و طعم دودی مانند مبالغه آمیزش در غرب طرفداری ندارد و به همین دلیل ارده ای برای کشت صنعتی آن از طرف صاحبان برند های تجاری نبوده است.
اکسلسا
این نژاد از قهوه در طعم و عطر و شرایط رشد شباهت بسیاری به لیبریکا دارد و فقط تفاوت های جزئی مانند اختلاف ۵ متری در ارتفاع درختان ان و برخی تفاوت های جزئی دیگر تا قبل از سال ۲۰۰۶ گونه ی مستقلی از قهوه شناخته می شد، اما هم اکنون این گونه ملحق به لیبریکا بوده و جدا شناخته نمی شود.
کوپی لواک
همه ی درختان میوه زمین ریز دارند ، بسیاری از دانه های قهوه ی رسیده قبل از چینش به زمین میریزند.
در اندونزی خصوصا منطقه ی جاوه ، سوماترا و بالی، گربه های وحشی زواد در مناطق تحت کشت قهوه پرسه میزنند و این میوه های رسیده را میخورند و بعد از هضم بافت میوه ای هسته ی آنرا در مزارع دفع میکنند. این دانه های دفع شده توسط بومیان جمع آوری و شست و شو شده و گرانترین بازار قهوه ی دنیارا تشکیل میدهند.
علت تفاوت این نوع قهوه تاثیر اسید معده ی این نژاد گربه بر مزه و راحیه ی قهوه است که آنرا منحصر به فرد میکند. این اتفاق باعث شده که بعضی کشت کاران قهوه به فکر تولید این قهوه در حجم بالا تر بیافتند و به همین دلیل از نوع اهلی این گربه و همچنین از خوراندن این قهوه به فیل استفاده میکنند تا حجم بیشتری برای بازار تولید نمایند!
